รศ.ดร.เสรี ศุภราทิตย์
ผู้เขียน และประเมินรายงาน IPCC
คณะกรรมการป้องกัน และบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ
ผู้อำนวยการศูนย์การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ และภัยพิบัติ ม.รังสิต
จากงานวิจัยสถานการณ์การติดเชื้อจากประเทศจีน ตัวเลขการคาดการณ์ ผู้ติดเชื้อประเทศไทยอาจมีถึง 18,000 คน
“ภายใต้สถานการณ์ภัยพิบัติซ้ำซ้อนที่กำลังเกิดขึ้นทั่วโลก รวมทั้งประเทศ ไทย เปรียบเสมือนเราอยู่ในทะเลที่กำลังเผชิญกับพายุลูกเดียวกัน แต่อยู่ เรือคนละลำ พายุลูกนี้เป็นภัยพิบัติซ้ำซ้อนระหว่าง Covid-19 และ Climate Change ซึ่งจะคงอยู่กับเราตลอดไป ท่านนายกรัฐมนตรี ในฐานะผู้บัญชา การกองเรือ ผู้ว่าราชการจังหวัดในฐานะกัปตันเรือ 77 ลำ ที่มีเป้าหมาย ร่วมกันในการนำเรือแต่ละลำเข้าเทียบท่าอย่างปลอดภัย กัปตันเรือทุกคน และเรือทุกลำ มีความเปราะบางแตกต่างกัน (มีความสามารถต่างกัน มีอุป กรณ์ และ กำลังคน กำลังเครื่องมือ กำลังทรัพย์ต่างกัน) มีความล่อแหลม ต่างกัน (มีพื้นที่รับผิดชอบต่างกัน มีผู้โดยสารที่เป็นประชากรต่างกัน มีผู้ติดเชื้อต่างกัน) แต่มีภัยคุกคามเหมือนกัน (Covid-19 และ Climate Change) ดังนั้น กัปตันเรือจึงต้องมีคู่มือในการจัดการภัยพิบัติซ้ำซ้อน ดังกล่าว เพื่อใช้เป็นพื้นฐานร่วมกัน ทำงานไปในทิศทางเดียวกัน และที่ สำคัญได้รับการยอมรับ และเกิดความร่วมมือจากภาคประชาชน ไม่เช่นนั้น เราจะตกเหวกันทั้งประเทศ”
คู่มือการจัดการภัยพิบัติซ้ำซ้อนภายใต้สถานการณ์ Covid-19

หลักที่ 1 : ผู้นำเป็นต้นแบบของความตระหนักด้าน DRR ในช่วง Covid-19
1.1 ผู้นำควรตระหนักถึงภัยพิบัติซ้ำซ้อนภายใต้สถานการณ์ Covid-19 สถานการณ์อาจมีความสลับซับซ้อน รุกลามใหญ่โต การตัดสินใจด้วย ความรอบคอบโดยผู้เชี่ยวช่าญด้าน DRR และ Pandemic จะช่วยให้ สถานการณ์ดีขึ้น
1.2 ผู้นำต้องมีแผนการจัดการความเสี่ยง และแผนการจัดการในภาวะฉุก เฉินในการป้องกันความสูญเสีย และความเสียหาย ต่อบุคลากรด้านสาธารณสุข โรงพยาบาล เสบียง เวชภัณฑ์ อุปกรณ์ต่าง ๆ เป็นลำดับแรก พร้อมทั้งรักษา และฟื้นฟูสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐาน (ไฟฟ้า ประปา คมนาคม) ที่จะนำไปสู่การป้องกันการแพร่ระบาด Covid-19
1.3 แผนการจัดการความเสี่ยงต้องระบุความต้องการของกลุ่มเปราะบางต่าง ๆ (เด็ก ผู้สูงอายุ ผู้พิการ ผู้ลี้ภัย ผู้ที่อยู่ในข่ายต้องสงสัยติดเชื้อ Covid-19 โดยแยกตามเพศ อายุ ความเจ็บป่วยเรื้อรัง)
1.4 มีการเตรียมความพร้อมของหน่วยงานด้านการป้องกันภัยฝ่ายพลเรือน ทหาร และหน่วยบริการฉุกเฉินทางการแพทย์
1.5 มีการเตรียมการด้านบุคลากร และการเงินรองรับในการจัดหาอุปกรณ์ต่าง ๆ (หน้ากากอนามัย เจลล้างมือ เป็นต้น)
1.6 บรรจุหลักการนี้ในแผนจัดการความเสี่ยงของผู้มีส่วนได้เสีย รวมทั้ง ภาคเอกชน มูลนิธิต่าง ๆ
หลักที่ 2 : บูรณาการแผนการจัดการความเสี่ยง DRR และ Pandemic
2.1 บรรจุความมั่นคงของมนุษย์ไว้ในแผนการจัดการความเสี่ยง DRR ที่ สอดคล้องกับกรอบการทำงาน Sendai การจัดการโดยชุมชนเป็นฐาน การจัดการภัยรวม เป็นต้น
2.2 ถ่ายทอดประสบการณ์จริง การเรียนรู้จากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นภายใต้ สถานการณ์ Covid-19 เป็นกรณีศึกษาในการเตรียมความพร้อมในการรับมือ และการฝึกซ้อม
2.3 เผยแพร่นำเสนอแผนที่ความเสี่ยงของภัยคุกคาม พร้อมข้อแนะนำให้กับบุคลากรโรงพยาบาล และหน่วยงานด้านสาธารณูปโภคต่าง ๆ ก่อนที่เหตุการณ์จะเกิดขึ้น
2.4 ทบทวน ปรับปรุงการสื่อสารความเสี่ยงระบบการแจ้งเตือน และอพยพ ภายใต้สถานการณ์ภัยพิบัติซ้ำซ้อนให้มีแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจน
2.5 จัดแคมเปญสร้างความตระหนักร่วมกันระหว่าง DRR กับ Covid-19 เพื่่อ การเตรียมความพร้อมที่ดี นำไปสู่การจัดการที่ยั่งยืนต่อไป
2.6 มีความโปร่งใสในการจัดการทุกขั้นตอน ตอบสนองความต้องการ และ ความช่วยเหลือต่อเนื่อง
2.7 สร้างความร่วมมือของคนรุ่นหนุ่มสาวโดยช่องทางการสื่อสารสมัยใหม่ โดยคนรุ่นนี้จะเป็นกำลังสำคัญในการจัดการต่อไปในอนาคต
หลักที่ 3 : จัดหาน้ำสะอาด ถูกสุขพลานามัยตลอดช่วงของการเกิด Covid-19
3.1 โดยทั่วไปการเกิดภัยพิบัติมักจะทำให้สาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานได้รับความเสียหาย ส่งผลกระทบต่อการแพร่ระบาดของ Covid-19 โดย เฉพาะเรื่องของน้ำกิน น้ำใช้
3.2 ป้องกันสิ่งปนเปื้อนแหล่งน้ำ การจัดการน้ำเสียจากกลุ่มเปราะบางต่าง ๆ โดยต้องมีการติดตาม ตรวจสอบคุณภาพน้ำเสียไม่ให้เกิดการแพร่ กระจายเชื้อ Covid-19 ไปสู่ชุมชนโดยรอบ
3.3 สนับสนุนให้มีการใช้ระบบควบคุม และสั่งการโดย Smart system เพื่อเว้นระยะห่างทางสังคม
หลักที่ 4 : ลดความเสี่ยงบุคลากรด้าน DRR จากภัยคุมคาม Covid-19
4.1 ให้การอบรม สร้างกลยุทธ์ ข้อแนะนำความรู้เกี่ยวกับ Covid-19 ให้กับบุคลากรด้าน DRR
4.2 ให้การปกป้องบุคลากรด้าน DRR จากภัยคุกคาม Covid-19 โดยการสนับสนุนอุปกรณ์ เวชภัณฑ์ต่าง ๆ (หน้ากากอนามัย เจลล้างมือ เป็นต้น)
4.3 มีการตรวจเช็คร่างกายบุคลากรด้าน DRR ทุกวันที่ปฏิบัติภารกิจ รวมทั้งการเข้าสู่การกักกันตนเอง (ในกรณีมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ)
4.4 บริหารจัดการ การเคลื่อนย้ายบุคลากร และอุปกรณ์ด้าน DRR อย่างมี สมดุล
หลักที่ 5 : ลดความเสี่ยงบุคลากรด้านสาธารณสุข เวชภัณฑ์ อุปกรณ์ต่าง ๆ จากภัยคุมคามอื่น ๆ
5.1 หลีกเลี่ยงการใช้โรงพยาบาล หรือสถานประกอบการด้านสาธารณสุข เป็นศูนย์อพยพ
5.2 ลดความเสี่ยงในการป้องกันความสูญเสียบุคลากรด้านสาธารณสุข และความเสียหายต่ออุปกรณ์ เวชภัณฑ์ต่าง ๆ จากภัยคุกคามอื่น ๆ
หลักที่ 6 : การป้องกันผู้อพยพจากการติดเชื้อ Covid-19
6.1 ทบทวน ปรับปรุงศูนย์อพยพรองรับมาตรการทิ้งระยะห่าง โดยคัดแยก ผู้อพยพ ผู้ติดเชื้อ ผู้ที่ต้องกักตัวออกจากกัน
6.2 เลือกใช้ศูนย์อพยพหลายชั้น (Vertical evacuation) เพื่อลดความ แออัด และลดความเสี่ยงการแพร่เชื้อ
6.3 กำหนดแผนการอพยพ และการดูแลกลุ่มเปราะบางโดยเฉพาะ
6.4 จัดหาน้ำสะอาด รวมทั้งสำรองเสบียง เวชภัณฑ์รองรับผู้อพยพ
6.5 ตรวจสุขภาพขั้นพื้นฐานผู้อพยพ
6.6 รณรงค์การบริจาคด้วยเงินสด (Digital money) แทนสิ่งของ
หลักที่ 7 : การป้องกันผู้ป่วย Covid-19 จากภัยคุกคามอื่น ๆ
7.1 มีมาตรการลดความเสี่ยงจากภัยคุกคามอื่นๆต่อผู้ป่วย Covid-19
7.2 ควรเข้าใจแนวปฏิบัติขั้นพื้นฐานในการลดความเสี่ยงจากผลกระทบ Covid-19 (กำจัดที่ต้นตอ ตัดเส้นทางการแพร่เชื้อ ป้องกันกลุ่มเปราะ บาง)
7.3 มีแผนป้องกัน และแผนการอพยพ ผู้ป่วย Covid-19 สถานที่กักตัว การติดต่อสื่อสาร การเคลื่อนย้ายอุปกรณ์ เวชภัณฑ์ต่างๆ
หลักที่ 8 : กำหนดแนวทางปฏิบัติสำหรับพื้นที่ Lock down
8.1 สื่อสารข้อมูลเตือนภัยล่วงหน้าก่อนมีการ Lock down เพื่อป้องกันการเดินทาง และการแตกตื่นของประชาชน
8.2 วางแผนฉุกเฉินในการอพยพ กรณีมีการ Lock down เพื่อลดความเสี่ยง และป้องกันการติดเชื้อ
8.3 ประสานท้องถิ่นด้านสถานที่อพยพ เส้นทางการอพยพก่อนการ Lock down
หลักที่ 9 : การสำรองเงินฉุกเฉินการจัดการ Covid-19 เพื่อหลีกเลี่ยงผล กระทบทางเศรษฐกิจ
9.1 สำรองเงินฉุกเฉินเพื่อตอบสนองภารกิจเร่งด่วนจำเป็น
9.2 ความคล่องตัวในการใช้จ่ายของบุคลากร DRR
9.3 ส่งเสริมให้มีการใช้ Digital money ในการใช้จ่ายเพื่อลดความเสี่ยง ต่อการติดเชื้อ Covid-19
หลักที่ 10 : ความร่วมมือระดับนานาชาติ และภูมิภาค
10.1 กำหนดวัน เวลาที่ชัดเจนในการแถลงข้อมูลต่อชาวโลกเพื่อสร้างความ ไว้วางใจซึ่งกัน และกัน
10.2 ร้องขอข้อมูลที่จำเป็นจากหน่วยงานนานาชาติ
10.3 (ในกรณีจำเป็น) อาจต้องเตรียมการ และอำนวยความสะดวกต่อผู้แทน หน่วยงานนานาชาติ
10.4 (ในกรณีจำเป็น) อาจมีการตั้งศูนย์ฯภูมิภาคในพื้นที่
10.5 ความร่วมมือในการสร้างแผนที่เสี่ยงภัยฯภูมิภาค
10.6 กำหนดมาตรการความช่วยเหลือแก่ประเทศผู้มีรายได้ต่ำ-ปานกลาง